Lica sa invaliditetom kategorija su građana sa najvećim preprekama u zapošljavanju. U Crnoj Gori još je prisutan visok stepen predrasuda poslodavaca prema sposobnostima lica sa invaliditetom.

-Jedna od ključnih prepreka je neadekvatna obrazovna struktura nezaposlenih lica sa invaliditetom, nedostatak znanja ili radnog iskustva, kao i mnogobrojne barijere u oblasti sticanja obrazovanja – ocjenjuje savjetnica u Fondu za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom Gracijela Rakonjac.

Ona kao prepreku navodi i nepristupačno okruženje, neprilagođenost radnih mjesta i radne okoline, uključujući i nepristupačnost objekata, što  onemogućava dolazak i boravak lica sa invaliditetom kod mnogih poslodavaca.

Zavod za zapošljavanje Crne Gore, kao institucija koja se najneposrednije bavi rješavanjem pitanja nezaposlenosti, s posebnom pažnjom osmišljava i realizuje programe koji će doprinijeti prevenciji socijalne isključenosti lica sa invaliditetom, povećanju njihove zapošljivosti i prilagodljivost na tržištu rada.

Zakon

Pravni okvir, na osnovu kojeg Zavod realizuje mjere i aktivnosti za ovu kategoriju lica, jeste Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica sa invaliditetom, kojim se  na sveobuhvatan način pravno uređuje pitanje profesionalne rehabilitacije i zapošljavanja lica sa invaliditetom. Ovim zakonom se uređuje način i postupak ostvarivanja prava na profesionalnu rehabilitaciju lica sa invaliditetom, mjere i podsticaji za njihovo zapošljavanje, način finansiranja i druga pitanja od značaja za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom.

-Osnovni cilj zakona je stvaranje uslova za povećanje zaposlenosti lica sa invaliditetom i njihovo ravnopravno učešće na tržištu rada, uz otklanjanje barijera i stvaranje jednakih mogućnosti. Zakonom je definisan kvotni sistem zapošljavanja, odnosno obaveza poslodavca da zaposli određeni broj lica sa invaliditetom, u skladu sa ukupnim brojem zaposlenih – pojašnjava Rakonjac.

Fond

Kroz  redovne aktivnosti Fond za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom, kao organizaciona jedinica Zavoda, sprovodi odredbe Zakona o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica sa invaliditetom. Budžetska sredstva Fonda koriste se za redovne mjesečne isplate subvencija poslodavcima, koji zapošljavaju lica sa invaliditetom, finansiranje grant šema, programa profesionalne rehabilitacije i druge mjere i aktivnosti, u skladu sa Zakonom.

-Posebno je važno istaći da se, od formiranja Fonda kao posebne organizacione jedinice, do danas, bilježi konstantan porast aktivnosti, mjera i programa, koji su na raspolaganju poslodavcima pri zapošljavaju lica sa invaliditetom. Ovi trendovi Fonda ohrabruju i podstiču očekivanja  da će se, tokom narednih godina, status lica sa invaliditetom u našem društvu značajno poboljšati – poručuje Rakonjac.

Od doprinosa za programe, grantove, subvencije…

Ukoliko poslodavac ne zaposli određeni broj lica sa invaliditetom, dužan je da uplati poseban doprinos za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom. Sredstva uplaćena po osnovu posebnog doprinosa izdvajaju se za mjere i aktivnosti profesionalne rehabilitacije za nezaposlena i zaposlena lica sa invaliditetom, sufinansiranje posebnih organizacija za zapošljavanje, programe aktivne politike zapošljavanja u kojima učestvuju lica sa invaliditetom, subvencije za zarade, finansiranje grant šema kao i novčane pomoći.

Povoljnosti za prilagođavanje radnog mjesta

Zakonom su predviđene i posebne organizacije, kao što su ustanova za profesionalnu rehabilitaciju, radni centar, zaštitna radionica i zaštitni pogon. Takođe, zakonom je definisano da poslodavac koji zaposli lice sa invaliditetom ostvaruje pravo na subvencije i to: bespovratna sredstva za prilagođavanje radnog mjesta i uslova rada za zapošljavanje lica sa invaliditetom, u iznosu od 100% opravdanih troškova, kreditna sredstva pod povoljnim uslovima za kupovinu mašina, opreme i alata potrebnog za zapošljavanje lica sa invaliditetom, učešće u finansiranju ličnih troškova asistenata lica sa invaliditetom i subvencije zarada lica sa invaliditetom koje zaposli.

Budžet Fonda za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom za 2018. iznosio je šest miliona.

Pravo na bespovratna sredstva za opremanje radnog mjesta ove godine je ostvario 21 poslodavac, za 23 zaposlena lica sa invaliditetom.

Iz Fonda su usmjerena 2,2 miliona eura za isplatu subvencija zarade za zaposlena lica sa invaliditetom.